مجله پژوهش نفت
پیاپی 44 (بهار 1381)

شیمی سبز عبارت است از طراحی محصولات شیمیایی یا فرآیندهایی که استفاده یا تولید مواد خطرزا را کاهش داده یا حذف می کنند. در این مقاله مثالهایی از فرآیندهای شیمی سبز در زمینه های مختلف علم شیمی از جمله آلی، معدنی، پلیمری، دارویی و صنعتی ارایه می شوند که برنده جایزه ریاست جمهوری آمریکا در شیمی سبز شده اند.

در این مقاله سه مورد از ترکیباتی که از لحاظ تطابق پذیری با محیط زیست سازگارند، مورد بحث قرار می گیرند. اولین مورد ببرسی روغنهای گیاهی است که به لحاظ زیست تجزیه پذیری، آلودگی کمتری را نسبت به مواد مشابه شیمیایی ایجاد می کنند. دومین مورد، استفاده از مواد افزودنی عاری از فلزات سنگین برای افزایش کارآیی روغنهای روان کننده است و سومین مورد استفاده از کاتالیزگرهای سه گانه برای کنترل کاتالیزی گازهای خروجی از اگزوز اتومبیلها است که باعث اکسایش هیدروکربن ها، کربن مونوکسید و کاهش اکسیدهای نیتروژن می شوند.

هضم ناهوازی (AD) یک روش مؤثر برای تبدیل ضایعات جامد شهری، کشاورزی و صنایع غذایی است. در این فرآیند شرایطی ایجاد می شود که مواد آلی به طور طبیعی و در غیاب هوا کاهیده می شوند. به طور کلی در هضم ناهوازی چهار مرحله متابولیسمی وجود دارد که عبارتند از: هیدرولیز، اسیدوژنز، استوژنز و متانوژنز. که محصولات فرآیند اخیرعبارتند از:...

سالیانه حدود 270 میلیون تن از نفت و گاز دنیا در صنایع پتروشیمی و به منظور تولید پلاستیک های سبز مصرف می شود. برای این منظور مواد نفتی هم به عنوان مواد اولیه و هم تامین کننده انرژی برای تولید پلاستیکهای معمولی نظیر پلی استایرن، پلی اتیلن و پلی پروپیلن و... مصرف می شوند. امروزه به جای استفاده از مواد نفتی، امکان تولید پلاستیکها از مواد گیاهی نیز وجود دارد. با توجه به افزایش دمای زمین، تلاشهای جهانی برای جایگزینی سوختهای فسیلی با انرژی های نوین و تجدید پذیر قوت گرفته است....

در این مقاله پس از اشاره ای کوتاه به شیمی سبز و ضرورت به کار گیری آن، به توضیح برخی از واکنشهایی که با استفاده از حلالهای بی خطر برای محیط زیست انجام می شوند و جایگزینی حلالهای مضر با حلالهای بی خطر، مانند کربن دی اکسید پرداخته شده است.

مواد فعال در سطح به طور گسترده ای برای پخش مواد آبگریز در آب و یا برعکس در محصولات فنی و صنعتی به کار می روند. از نظر کمی این مواد بیش از همه در فرمولبندی مواد پاک کننده یا شوینده ها مصرف می شوند. در موقع مصرف پاک کننده ها این مواد به فاضلابها یا مواد خروجی صنایع وارد می شوند. بررسی قابلیت زیست تخریب پذیری مواد فعال در سطح در سیالات خروجی از صنایع و عملکرد میکروارگانیسمها در استفاده از ضایعات گیاهی و حیوانی به عنوان یک منبع غذایی و تجزیه آنها به آب و کربن و دی اکسید، از مباحث مهم این مقاله است....

در این مقاله بر لزوم ارزیابی مجدد فرآیندهای متداول شیمیایی به منظور سازگاری آنها با محیط زیست تاکید شده است به طوری که این فرآیندها با کمترین میزان ضایعات و حداقل انرژی، بیشترین بهره و کارآیی اتمی را در کمترین زمان داشته باشند. سپس روش هایی برای جایگزینی کاتالیزگرها، حلالها، واکنشگرها و نیز تغییر شرایط این فرآیندها معرفی می شوند. سرانجام چند مثال برای سنتزهای آلی بدون حلال با استفاده از واکنشگرها، محملهای کاتالیزی معدنی، تشعشع ریز موج در واکنشهایی مانند محافظت گروه های کربونیل در آلیدها یا کتنها، رفع محافظت الکلهای محافظت شده،...